wtorek, 18 stycznia 2022


 

Powiew COOL - tury

Sukienka Kopciuszka i bal, którego nie było

(Sukienka, reż. Tadeusz Łysiak, 2020)

 

Znamy tę historię: do Kopciuszka przychodzi dobra wróżka i sprawia, że z dziewczyny, która jest popychadłem, robi się nagle księżniczka. Oczarowuje na balu księcia, który porusza niebo i ziemię, żeby ją odnaleźć, bez pytania o jej pochodzenie i o to, czy mu się to opłaca, a potem żyją długo i szczęśliwie. Baśnie dla dzieci zawsze kończą się taką formułką. Bez wyjaśnienia, co to właściwie znaczy i w jaki sposób bohaterowie osiągnęli ten dobrostan.

Popychadło staje się księżniczką. Kluczowe jest w baśni to "NAGLE". Wystarczy do tej metamorfozy sukienka: cudowne i zdumiewająco szybko działające lekarstwo na brak poczucia własnej wartości, lęk przed odrzuceniem i traumę z dzieciństwa, jaką dla Kopciuszka niewątpliwie była śmierć matki i ożenek ojca ze Złą Macochą. Bo macochy w baśniach zawsze są złe i zawsze na końcu zostają ukarane.

Wystarczy sukienka, żeby dokonał się bezbolesny cud.

I o tym jest właśnie krótkometrażowy film Sukienka Tadeusza Łysiaka, który znalazł się na shortliście tegorocznych Oscarów w kategorii „Najlepszy Film Krótkometrażowy”. O tęsknocie za baśniową "nagłością", o odrzuconej kobiecości, o samotności i byciu inną.

Julia cierpi na karłowatość. Jej życie to bezbrzeżnie nudne sprzątanie w motelu, a w wolnym  czasie bezmyślna, ale też jakaś zacięta i agresywna gra na automatach. Cały czas słucha ostrego metalu. Nie uśmiecha się. Nigdy nie doświadczyła bliskości mężczyzny. I tak dzień po dniu.

„To nie ma dla was specjalnych sklepów?”; „nie pal, bo nie urośniesz”; „myślałem, że jesteście zabawniejsi” – takie teksty Julia słyszy na każdym kroku. Do znudzenia.

Tymczasem pojawia się Książę czyli mężczyzna, który zwrócił na nią uwagę. Julia rozkwita. „Jesteś jakaś inna” – mówi do niej przyjaciółka. „Dobrze inna czy źle inna? – pyta bohaterka. No i oczywiście musi być tytułowa sukienka, którą Kopciuszek otrzymuje od Dobrej Wróżki przed randką z Księciem, ponieważ nie dostanie takiej rozmiarówki w sklepie, a krawiec nie zdąży uszyć.

Kopciuszek pięknieje. Po raz pierwszy w tej filmowej historii się uśmiecha. Maluje usta. Rozpuszcza włosy. Lśni.

I tutaj się kończy baśń, a powraca okrutna rzeczywistość. Sukienka, nawet taka podarowana od serca przez najlepszą przyjaciółkę, nie jest przepustką do normalności. Dla Julii nigdy nie będzie w sklepach odpowiednich rozmiarówek, świata szerszego niż ciasne pokoje wiecznie tego samego motelu i mężczyzn, którzy zobaczą w niej kobietę, a nie cyrkową atrakcję.

Dla mnie film Łysiaka to wstrząsająca przypowieść o samotności. Samotni są tutaj wszyscy, nie tylko Julia. Samotna jest przyjaciółka Julki, która jej się zwierza, że dawno przestała lubić mężczyzn, i płacze. Samotny jest Książę, czyli kierowca tira, bo nie potrafi kochać. Samotna jest anonimowa naga blondynka o nienagannej figurze, którą widzimy w ostatnim kadrze filmu na łóżku w hotelowym pokoju. Samą. Pewnie za chwilę się obudzi i zrozumie, że czas się zbierać…

To także film o odmienności, której się boimy, więc łatwiej z niej zakpić, zinfantylizować i upchnąć w ramach stereotypu niż zrozumieć, oswoić i dostrzec w niej piękno. Tak się dzieje zawsze, gdy społeczny porządek zakłóca jakiś „obcy”, bez względu na to, czego ta obcość dotyczy. Tutaj dotyczy akurat niepełnosprawności.

A „obcymi” możemy być dla siebie nawzajem wszyscy: bo mamy odmienny światopogląd, inne poglądy polityczne, a nawet inne zdanie na temat szczepień. Bo jesteśmy „lewakami” albo „katotalibami”, „kościelną mafią” albo „tęczową zarazą”, zwolennikami takiej czy innej telewizji… I nie ma dla nas specjalnych sklepów.

Rozumiem główną bohaterkę, rewelacyjnie zagraną przez Annę Dzieduszycką: jej wycofanie, małomówność, wewnętrzną emigrację. To, że niemal na każdym kroku się jeży i wystawia kolce. Świat na nią nie zasługuje, bo jest zbyt prostacki. Jedynie najlepsza przyjaciółka, też skrzywdzona i doświadczona przez los (znakomita rola Doroty Pomykały!), potrafi powiedzieć: „Julka, ty masz piękną duszę”.

Dla mnie to także film o zranionej kobiecości. I naprawdę nie chodzi tutaj jedynie o karłowatość bohaterki (skądinąd pięknej kobiety). Takie zranienie ma swoje źródło o wiele głębiej: na poziomie serca. Reżyser nie odpowiada na pytanie, jaka jest historia życia Julki, czy doświadczyła rodzinnego ciepła, czy była kochana przez rodziców. Możemy się tylko domyśleć, że nie.

Nie trzeba mieć widocznej niepełnosprawności, żeby przestać wierzyć w swoje piękno. Wystarczy poczucie odrzucenia. A przecież nie musi tak być. Jest Ktoś, kto może zaspokoić każdy głód miłości. Ktoś, kto patrzy na mnie z zachwytem, bo widzi to, co we mnie najpiękniejsze. I nie jest to na pewno przypadkowy kierowca tira, który z nudów i niezdrowej ciekawości chce się umówić na randkę.

Będziesz prześliczną koroną w rękach Pana, królewskim diademem w dłoni twego Boga. Nie będą więcej mówić o tobie „Porzucona”, o krainie twej już nie powiedzą „Spustoszona”. Raczej cię nazwą „Moja w niej upodobanie”, a krainę twoja „Poślubiona”. (Iz 62, 3 – 4). Bóg wyznaje mi miłość.

Czy odpowiem? Czy zobaczę, jak bardzo jestem dla Niego piękna? Czy uwierzę w to sama i przestanę rozpaczliwie szukać ochłapów uwagi od ludzi, którzy na mnie nie zasługują? To pytania, z którymi każdy z nas na jakimś etapie  życia musi się zmierzyć.

Last but not least: obraz porusza bardzo istotny problem obecności osób z niepełnosprawnościami w społeczeństwie. Miałam to szczęście, że zetknęłam się z mieszkańcami prowadzonych przez moje zgromadzenie domów: ośrodka wychowawczego w Kielcach, Domu Pomocy Społecznej w Mielżynie i domu Chłopaków w Broniszewicach. Kochani, to są wspaniali ludzie! Nie gryzą i niczym nie zarażają, chyba że miłością i wdzięcznością za rzeczy, których na co dzień nie dostrzegamy. Wiele się od nich nauczyłam.

Film Łysiaka trzeba zobaczyć, tym bardziej, ze na razie jest nieodpłatnie dostępny na YouTube. Intrygujący, niejednoznaczny, ale z czytelną, dobrze opowiedzianą fabułą, świetnie zarysowanymi postaciami i znakomitymi dialogami, słusznie otrzymał tę prestiżową nominację. Kibicuję, żeby się udało!



 Link do zwiastuna: https://www.youtube.com/watch?v=Xl_OKAdIz3A

Link do filmu: https://www.youtube.com/watch?v=PcQsBkykUWg&t=804s

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz